latach XV wieku rozpoczęto szybkie przystosowywanie całego systemu fortyfikacji do użycia broni palnej. W 1457 r. Malbork został zdobyty przez wojska polskie. Do 1772 r. zamek Średni był jedną z rezydencji królewskich. Po pierwszym rozbiorze Polski władze pruskie ulokowały w zespole zamkowym m.in. koszary i tkalnie oraz nakazały rozbiórkę części umocnień. Jednak protesty wielu intelektualistów niemieckich spowodowały, że zaniechano systematycznej dewastacji i podjęto prace restauracyjne. W 1945 roku, podczas działań wojennych, zamek został bardzo poważnie zniszczony. Dzisiaj jest to wielki zespół muzealny. SZTUMZamek murowany, którego budowę rozpoczęto około 1326 r., był o tyle nietypowy, że w dużej części zachował układ starego grodu pruskiego, zdobytego w 1236 r. jeszcze przez Hermana von Balka. Górowała nad nim potężna, siedmiokondygnacyjna wieża, zwana w przekazach Więzienną. Zamek był siedzibą wójtów podległych bezpośrednio komturowi w Malborku. Przy budowie zamku wykorzystano prawdopodobnie sporo materiału z poprzednich umocnień. Stąd dość częste zastosowanie kamienia. Dwa budynki mieszkalne w ciągu nieregularnego obwodu murów, wieża strzegąca bramy i wspomniana wieża Więzienna, oddzielone fosą od przedzamcza, stanowiły główne elementy warowni. Z czasem przedzamcze przekształciło się w sporą osadę, która w 1416 r. otrzymała prawa miejskie. Sztum został przyłączony do Polski po wojnie trzynastoletniej. Do 1772 r. zamek był siedzibą starostów królewskich. Następnie znalazł się w granicach Prus. Już pod koniec XVIII w. część umocnień została rozebrana. Do dzisiaj przetrwały m.in. brama wjazdowa, spore partie murów i częściowo wieża Więzienna. KWIDZYNIstniejący tu gród został opanowany przez krzyżaków już w 1233 r. Na początku XIV w. na skraju nadwiślańskiej skarpy stanął gotycki zamek kapituły pomezańskiej. W latach 1343-55 dostawiono katedrę, tworząc - wraz z ufortyfikowanym przedzamczem - jeden wielki zespół obronny. Warownię zbudowano z cegły na planie kwadratu, z trzema narożnymi wieżami; czwarta była jednocześnie dzwonnicą katedry. Budynki miały na najwyższej kondygnacji chodniki obronne. Pod koniec XIV w. od strony Wisły stanęła wieża latrynowa, tzw. gdanisko, połączona z zachodnim skrzydłem zamku gankiem ponad 50-metrowej długości. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego (1525) w zamku mieściły się m.in. pruskie urzędy, sąd oraz więzienie. W latach 1772-98 część zabudowań rozebrano, a w 1854 r. - po protestach intelektualistów niemieckich - rozpoczęto rekonstrukcję. Obecnie mieści się tu muzeum. |
Copyright © 2003 by JB-Studio
Aktualizacja 2006-03-09